Leik og lesing som satsing i barnehagen

- Tidlegare har me kanskje planlagt litt mykje. Me legg til rette for nye leikeareal og har visse idear om korleis språk, litteratur og leik skal utførast under eit visst rammeverk. Så blir me kanskje litt skuffa når ungane ikkje lar seg engasjera over det som er planlagt, seier Irene Høiland, styrar i Oltedal barnehage.

Det var nettopp dette pedagogisk leiar, Joanna Szalek, klarte å snu på. I haust satt ho med eit ganske tomt leikeareal det ville vore kjekt å nytta til både læring og leik, og kommunen sitt fokus på god språkopplæring friskt i minne. I tillegg hadde eit av borna i avdelinga mykje kunnskap om eit spesifikt tema, og fortalte engasjert vidare om dette til dei andre. Joanna såg ein moglegheit i nettopp dette, og starta så smått med å gjera leikeområdet til det same temaet. Det blei starten på Dinoland.

Vegen blir til medan me går

- Me hadde ingen garanti for at temaet dinosaurar ville engasjera, men det var verdt eit forsøk. Me starta difor i det små, med figurar, jungel i taket og kunstige planter i vindauga, i tillegg til å nytta biblioteket til å finna bøker om temaet, fortel Joanna Szalek.

Etter kvart som Joanna og hennar kollegaer såg at temaet og bøkene om dinosaurar engasjerte alle ungane, utvikla dei leikearealet meir, i samarbeid med ungane. Ein svær T-Rex i papp blei til i ei eigen temaveke om T-Rexen, og fleire bøker frå biblioteket blei lånt og lest, og temaet blei diskutert på tur ute i naturen.

I bokserien Daniel og dinosaurane skrive av Lisa Bjärbo trør guten Daniel inn i dinosaurane sitt land gjennom ein koffert, så det var klart at leikearealet òg måtte ha sin eigen koffert. Eit så enkelt grep førte til at ungane no fortel og leiker ut liknande dinosaurhistoriene på eigenhand når dei ikkje les i bøkene saman.

Gunn Helen Ofstad er førstelektor i spesialpedagogikk ved Nasjonalt lesesenteri Stavanger, og syns måten barnehagen har jobba på er eit godt døme på godt språkarbeid i praksis.

- Det Oltedal barnehage har gjort her, viser korleis godt språkabeid oppstår når dei vaksne i barnehagen skaper felles leikereferanser med borna gjennom bøker. Å saman utvikla ei så god innsikt i eit tema, gjer at ungane aktivt får brukt kunnskapen sin og utviklar språket samtidig, seier Gunn Helen Ofstad.  

Borna utviklar god forteljarkompetanse og godt språk gjennom det tematiske engasjementet.  

«Kan me lesa ei bok om det?»

Ungane i avdelinga har også skjønt at dei vaksne ikkje kan alt om dinosaurar, men at meir informasjon finnes i litteraturen. Når ungane vil vita meir, har dei spurt dei vaksne om å leita fram bøker som handlar om noko spesifikt. Då har ungane møtt på nye omgrep, og Joanna og kollegaene hennar har forklart det ytterlegare gjennom leik.

- Ungane fekk interesse for korleis ein finn skjeletta etter dinosaurane, og då snakka me mykje om paleontologi og arkeologi. For å visualisera dette, laga me ei lita sandkasse kor ungane med hjelp av malekostar skal forsiktig leite fram fossiler, seier Szalek.

Føresette merker også engasjementet på heimebane, både gjennom fyldige forteljingar om dinosaurar og spørsmål om å lesa bøker heime. Også det syns førstelektor Ofstad er med å byggja opp om godt språkarbeid:

- Når borna blir engasjerte og vil dela kunnskapen dei får i barnehagen også heime, får dei samstundes trening i god forteljarkompetanse og oppattaking av vanskelege ord og omgrep. For fleirspråklege barn får ein også moglegheit til å bruka omgrep på fleire språk, avsluttar Ofstad.

Joanna sine beste tips:

- Følg interessa til borna.
- Bli med på leiken.
- Skap litt magi i kvardagen.
- Finn ein raud tråd, som gjer at du kan knytta saman lesing, leikemiljø og periodeplanen.

Tekst: Birgit Rodvelt, Lesesenteret